Powiat Grójecki

Powiat Grójecki

Powiat grójecki położony jest na pograniczu Wysoczyzny Rawskiej i Równiny Warszawskiej (Nizina Mazowiecka), 45 km na południe od Warszawy.

Obszar powiatu stanowią niziny z dużymi deniwelacjami terenu. Powiat zajmuje powierzchnię 1268,82 km², liczba ludności wynosi ogółem 98,6 tys. osób. Powiat grójecki graniczy z powiatami: białobrzeskim, kozienickim, garwolińskim, otwockim, piaseczyńskim, pruszkowskim, grodziskim, żyrardowskim, tomaszowskim, rawskim, opoczyńskim i przysuskim. Naturalne granice administracyjne wytyczają od wschodu rzeka Wisła, a od południa rzeka Pilica (pozostałe granice są granicami sztucznymi). Główną sieć wodną tworzy rzeka Pilica i Jeziorka wraz z dopływami. Powiat grójecki leży w malowniczej krainie największego w kraju i Europie zwartego rejonu sadowniczego. Dogodne położenie na przecięciu najważniejszych arterii drogowych i linii kolejowych naszego kraju sprawia, że powiat grójecki (podobnie jak całe województwo mazowieckie) posiada dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną. 

Wirtualny spacer po Ziemi Grójeckiej

Historia

Do połowy XIII w. Grójec pełnił nadrzędne funkcje w organizacji państwowej (np. gród kasztelański) i kościelnej (kolegiata). Pozycji nie utracił nawet po przeniesieniu ośrodka władzy do Czerska. Powiat grójecki zawsze obejmował znaczną cześć dawnej Ziemi Czerskiej, terenu niezwykle ważnego dla historii Mazowsza. Od XIV w. aż do upadku Polski w końcu XVIII w. Grójec był siedzibą powiatu grójeckiego, wchodzącego w skład ziemi czerskiej, podobnie jak powiaty warecki, czerski i garwoliński (od XVI do XVII w. ziemia czerska należała do Województwa Mazowieckiego). Upadek Polski w końcu XVIII w. i zabory zdeterminowały dalsze dzieje lokalno-regionalnej społeczności Grójca. W sensie administracyjnym nowoczesny powiat grójecki powstał w 1867 jako część Guberni Warszawskiej (o powierzchni 979 km² z 46.812 mieszkańcami). Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości - w dwudziestoleciu międzywojennym (1918-1939) powiat w chodził w skład województwa warszawskiego z czasów Rzeczypospolitej Szlacheckiej (o powierzchni 1699 km² z 127.058 mieszkańcami). Podczas II wojny światowej powiat grójecki, w tych samych granicach, znalazł się w obrębie Generalnego Gubernatorstwa w dystrykcie warszawskim. Administracją powiatu kierował Starosta (Kreishauptman). 

W 1975 zlikwidowano w Polsce powiaty. Większość gmin byłego powiatu grójeckiego weszła w skład utworzonego wówczas województwa radomskiego. Wstępem do przywrócenia powiatów było powołanie w 1990 urzędów rejonowych. Urząd Rejonowy w Grójcu obejmował gminy: Belsk Duży, Błędów, Chynów, Goszczyn, Grójec, Jasieniec, Mogielnica, Nowe Miasto n. Pilicą, Pniewy, Promna i Warka. 1 stycznia 1999 r. po reformie administracyjnej, Grójec wszedł w skład województwa mazowieckiego z siedzibą w Warszawie. Obecnie powiat obejmuje Gminy: Belsk Duży, Błędów, Chynów, Goszczyn, Grójec, Jasieniec, Mogielnica, Nowe Miasto n. Pilicą, Pniewy i Warka.

Na ziemi grójeckiej swe siedziby miały znaczące rody, m.in. Lubomirscy, Prażmowscy i Kozietulscy. Pochodzi stąd wielu znanych twórców, m.in, Jędrzej Święcicki - pierwszy dziejopis Mazowsza (początek XVII w.), Piotr Skarga (zm. 1612) kaznodzieja królewski i pisarz religijno-polityczny, autor "Kazań Sejmowych" i "Żywotów Świętych", Adam Jarzębski (zm. ok.1649) - muzyk, architekt, poeta, Grzegorz Knapiusz (zm.1639) leksykograf, autor słownika polsko-łacinsko-greckiego, Adam Boniecki (zm. 1909) - autor i wydawca "Herbarza Polskiego". Ponadto z grójeckim związani byli m.in. Kazimierz Pułaski (zm. 1779) - bohater Polski i Stanów Zjednoczonch, Bazyli Walicki (zm. 1802) - wojewoda rawski, Piotr Wysocki (zm. 1874) - bohater nocy listopadowej 1830 r., Józef Wybicki - autor hymnu.

Kultura

Na terenie Powiatu Grójeckiego działają miejskie i gminne domy kultury, które są głównymi placówkami organizującymi życie kulturalne w swoich miejscowościach. Mieszkańcy gmin, bez względu na wiek, spotykają się tam w celach uczestnictwa w szeroko pojętej kulturze oraz dla rozwijania swoich zdolności artystycznych.

Wiele ośrodków kultury organizuje cykliczne imprezy kulturalne i rozrywkowe, które stanowią stały ich repertuar, przygotowuje obchody świąt narodowych. W gminach nieposiadających ośrodków kultury funkcje te spełniają szkoły oraz placówki oświatowe.

Wśród wydarzeń animowanych organizowanych przez ośrodki znajdują się także działania o charakterze ponadlokalnym oraz regionalnym. Oprócz wspólnych zagadnień każdy ośrodek posiada własną specyfikę i wyróżnia się ciekawymi formami działalności.

Starostwo Powiatowe w Grójcu posiada prężnie działającą jednostkę kultury, którą jest Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce.

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce od początku swojego istnienia organizuje imprezy o charakterze kulturalnym, patriotycznym i naukowym. Koncerty jazzowe, poezji śpiewanej, muzyki klasycznej, wieczory autorskie, organizacji i partnerstwo w działaniach naukowych i popularno-naukowych takich jak konferencje czy publikacja wydawnictw, organizacja wystaw czasowych z zakresu historii i sztuki oraz przede wszystkim organizacja przedsięwzięć odwołujących się do pielęgnowania tradycji po osobie patrona jak i wielowiekowej spuścizny lokalnej, która swoim wymiarem często przeplata się z problematyką ogólnonarodową – to działania, które składają się na bogatą ofertę kulturalną wareckiego muzeum.

Imprezą kulturalną organizowaną przez Starostwo Powiatowe w Grójcu są Dożynki Powiatu Grójeckiego, podczas których promowane są zwyczaje, tradycja i kultura powiatu i twórczości ludowej, a także tradycje kulinarne tj. popularyzacja tradycyjnych potraw wśród mieszkańców powiatu. Podczas Dożynek Powiatowych prezentowane są stoiska z sztuką ludową oraz stoiska gminne prezentujące sztukę regionu.

zdjęcia Andrzej Chomczyk  

Turystyka

Głównymi obszarami atrakcyjności turystycznej powiatu grójeckiego są doliny rzeki Pilicy (południowa granica gmin: Nowe Miasto, Mogielnica i Warka) oraz rezerwaty przyrody zlokalizowane w gminach Belsk Duży, Pniewy, Grójec, Mogielnica. Na terenie powiatu grójeckiego znajduje się szereg obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Są to obiekty sakralne, a wśród nich, drewniany kościół z XVII w. p.w. Św. Trójcy w Chynowie, kościół drewniany z 1618 r. p.w. św. Wawrzyńca w Wilkowie (gm. Błędów), w pocz. XIX w. w ruinie, odrestaurowany w 2. ćw. XIX w. Ponadto stanowiska archeologiczne, zabytki przemysłowe oraz zespoły dworsko-parkowe i pałacowo-parkowe nadające się doskonale na rezydencje, punkty agroturystyczne, a także na realizacje scen plenerowych do filmu. Są to m.in. obiekty: klasycystyczny pałac z 1783-86 w Małej Wsi (gm. Belsk Duży), barokowo-klasycystyczny pałac z 2. ćw. XVIII – pocz. XIX w. w Świdnie (gm. Mogielnica), neorenesansowy pałac z ok. 1900 r. w Woli Boglewskiej (gm. Jasieniec), późno-klasycystyczny pałac z ok. poł. XIX w. w Tomczycach (gm. Mogielnica), późnobarokowy pałac z ok. 1735-56 w Nowym Mieście n. Pilicą, a także klasycystyczny dwór z lat 1935-36 w Kociszewie (gm. Grójec), klasycystyczny dwór z 1. poł. XIX w. w Rytomoczydłach (gm. Jasieniec), drewniany dwór z ok. 1918r. w Lechanicach (gm. Warka).

Warto zobaczyć również Sanktuarium Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych w Lewiczynie – kościół wzniesiony na wzgórzu, które w XIII w. wojsko księcia mazowieckiego usypało w podzięce Bogu za odniesione zwycięstwo nad wrogiem. Obecna świątynia pochodzi z 1606 r. Ołtarz główny wykonany został w roku 1750. W środkowej części znajduje się obraz Matki Boskiej Lewiczyńskiej z Dzieciątkiem. Najstarsza tradycja utrzymuje, że jest jednym z trzynastu dzieł samego św. Łukasza Ewangelisty.

Istotnymi elementem promocji powiatu oraz warunkiem ochrony zabytków są szlaki turystyczne. Na terenie powiatu grójeckiego funkcjonuje kilka ich rodzajów. Usytuowane są głównie na terenach będących obszarami atrakcyjności turystycznej (cieki wodne, rezerwaty przyrody, zabytki).

- Szlak główny Krainy Jeziorki (szlak czerwony)

Osuchów (gm. Mszczonów), gminy: Pniewy, Grójec, Prażmów, Tarczyn, Piaseczno, Konstancin-Jeziorna, aż do ujścia Jeziorki na Wiśle - 77,8 km
Szlak wymagający ze względu na duże odległości, urozmaicony pod kątem nawierzchni. Bardzo malowniczy – podzielony na kilka odcinków, nadaje się do turystyki rodzinnej. Trasa odpowiednia na rower trekkingowy lub górski, chociaż jest sporo odcinków asfaltowych, nadających się na rower szosowy.
Osuchów – Wygnanka – Cychry – Przykory – Jeziorka – Przęsławice – Kocerany – Głuchów – Kośmin – Mirowice – Parcele Duże – Prace Duże – Łoś – Zalesie Górne – Żabieniec – Konstancin Jeziorna – Obory – Gassy – Obórki.

Szlaki wodne kajakowe

 KONTAKT

Starostwo Powiatowe w Grójcu 
ul. J. Piłsudskiego 59
05-600 Grójec
woj. mazowieckie

Urząd jest czynny :

- w poniedziałki od 7.30 do 17.00

- od wtorku do piątku od 7.30 do 15.30

tel.048- 665 11 00 fax: (48) 665-11-47
NIP 797-158-55-21
e-mail: starostwo@grojec.pl 
www: www.grojec.pl

Starosta: Marek Ścisłowski
Sekretariat: tel.(48) 665 -11 -10
Sekretarz: Sylwia Pietrasiewicz wew. 104
Skarbnik: Jadwiga Ostrowska wew. 119

.